Wat is een zelfstandig naamwoord?

Virginie

Een zelfstandig naamwoord is een woord dat iets of iemand benoemt. Het verwijst naar een persoon, dier, ding, plaats, gebeurtenis of gevoel. Denk aan woorden als meisje, rivier, Frankrijk, feest of vreugde. In de taal vormt het zelfstandig naamwoord vaak de kern van een zin. Het is het woord waar de rest van de zin omheen gebouwd wordt. Wie of wat staat centraal? Dat wordt aangeduid met een zelfstandig naamwoord.

Zelfstandige naamwoorden kunnen heel concreet zijn, zoals stoel, sporttas of trein. Je kunt deze dingen zien of aanraken. Maar een zelfstandig naamwoord kan ook iets abstracts benoemen, zoals liefde, verdriet of verjaardag. Deze woorden verwijzen niet naar iets tastbaars, maar wel naar een begrip dat je kunt herkennen of ervaren. In beide gevallen gaat het om iets dat bestaat als betekenisvol onderdeel van de taal: een zelfstandigheid.

Hoe herken je een zelfstandig naamwoord?

1. Het verwijst naar een zelfstandigheid

Een zelfstandig naamwoord geeft een naam aan iets dat je kunt aanwijzen of benoemen. Bij concrete woorden gaat dat letterlijk. Bij abstracte woorden wijs je het begrip aan waarover gesproken wordt.

Voorbeeld:

De bakker verkoopt verse broodjes.
In deze zin verwijst bakker naar een persoon en broodjes naar dingen. Beide woorden zijn zelfstandig naamwoorden.

Hij voelde plotseling verdriet.
Hier is verdriet geen tastbaar object, maar wel een zelfstandigheid: een benoembare emotie.

2. Je kunt er vaak een lidwoord voor zetten

Veel zelfstandig naamwoorden kun je combineren met de, het of een. Daarom worden ze ook wel de-woorden en het-woorden genoemd. Denk aan de leraar, het plein, een tafel. Soms staat het lidwoord er niet letterlijk bij, maar kun je het er wel voor denken.

Voorbeeld:

Vrienden lachen veel samen.
Je zou ook kunnen zeggen: De vrienden lachen veel samen. Vrienden is dus een zelfstandig naamwoord.

3. Meestal kun je een meervoud of verkleinvorm maken

Zelfstandige naamwoorden kun je in veel gevallen omzetten naar meervoud of verkleinwoord. Stoel wordt stoelen en stoel wordt stoeltje. Dat is een herkenbaar kenmerk van deze woordsoort. Niet alle zelfstandig naamwoorden kunnen dat, maar het geldt voor een groot deel van de woorden die je dagelijks gebruikt.

Voorbeeld:

kind – kinderen
broek – broekje

4. De functie in de zin

Zelfstandige naamwoorden kunnen verschillende rollen hebben in een zin. Ze kunnen onderwerp zijn, maar ook lijdend voorwerp of onderdeel van een naamwoordelijk gezegde. Dat laat zien hoe belangrijk deze woordsoort is voor het begrijpen van zinnen.

Voorbeeld:De leerling maakt zijn huiswerk. — leerling is het onderwerp
Ik geef de kat eten. — kat is het meewerkend voorwerp

Concrete en abstracte zelfstandig naamwoorden

Bij zelfstandig naamwoorden kun je onderscheid maken tussen concreet en abstract.

  • Concrete zelfstandig naamwoorden beschrijven iets wat je kunt zien of aanraken: stoel, hond, tas, rivier
  • Abstracte zelfstandig naamwoorden benoemen gevoelens, gedachten of gebeurtenissen die je niet kunt vastpakken: vrede, jaloezie, ontmoeting, vrijheid

Voorbeeldzinnen:

De hond ligt in de mand. Hond en mand zijn concrete zelfstandig naamwoorden
De vrijheid voelde bevrijdend na de lange periode van onzekerheid. Vrijheid en periode zijn abstracte zelfstandig naamwoorden

Beide typen zelfstandig naamwoorden functioneren op dezelfde manier in zinnen, maar geven verschillende soorten informatie.

Zelfstandig naamwoord combineren en uitbreiden

Een zelfstandig naamwoord vormt vaak samen met een ander woord een woordgroep. Je ziet dat bijvoorbeeld bij combinaties met een bijvoeglijk naamwoord:

een groot huis, de vriendelijke buurman, het rode boek

Het zelfstandig naamwoord blijft de kern, het bijvoeglijk naamwoord geeft daar extra informatie bij. Als die combinatie een vaste betekenis heeft gekregen, schrijf je het als één woord, bijvoorbeeld kleinkind of hogeschool.

Ook zijn zelfstandig naamwoorden geschikt om samenstellingen mee te vormen. In het Nederlands kun je woorden gemakkelijk aan elkaar koppelen om een nieuw woord te maken, zoals voetbal, fietsband of schoolplein. Hierdoor ontstaat een nieuwe zelfstandigheid met een eigen betekenis.

Waarom is het belangrijk om zelfstandig naamwoorden te herkennen?

Wie zelfstandig naamwoorden goed herkent, begrijpt zinnen sneller en kan beter taal analyseren. Je leert daardoor niet alleen grammatica, maar ook hoe taal betekenis opbouwt. Daarnaast helpt het herkennen van zelfstandig naamwoorden bij het oefenen met zinsontleding, het verbeteren van schrijfvaardigheid en het uitbreiden van je woordenschat.

Bij StudyGo oefen je deze vaardigheden stap voor stap met uitlegvideo’s, quizzen en oefentoetsen. Je leert zelfstandig naamwoorden herkennen in zinnen en breidt tegelijkertijd je taalgevoel uit. Alles sluit aan op de lesmethodes die je op school gebruikt.

Veelgestelde vragen over zelfstandig naamwoorden

Een zelfstandig naamwoord is een woord dat iemand, iets of een begrip benoemt. Je kunt er vaak een lidwoord voor zetten.

In de zin De kat slaapt op de bank zijn kat en bank zelfstandige naamwoorden.

Een zelfstandig naamwoord verwijst naar een zelfstandigheid, kan vaak een lidwoord krijgen, en is meestal in meervoud of verkleinvorm te zetten.

De Nederlandse lidwoorden zijn: de, het en een.

Zelfstandig naamwoorden oefenen met StudyGo

Wil je zelfstandig naamwoorden sneller herkennen en beter worden in zinsontleding? Op StudyGo oefen je met opdrachten die zijn afgestemd op jouw schoolboek en niveau. Je ziet direct welke onderdelen je al beheerst en waar je nog kunt verbeteren. Zo bereid je je effectief voor op toetsen Nederlands.

Begin vandaag en ontdek hoe oefenen je taalvaardigheid versterkt.

Start met oefenen op StudyGo
bijvoeglijk naamwoord grammatica zelfstandig naamwoord
Test 7 dagen gratis

Ontdek onze verschillende pakketten met oefentoetsen, uitlegvideo's en online bijlessen.

Test 7 dagen gratis