Lesuitval: incidenteel of structureel?
85% van de lesuitval in Nederland wordt, volgens het onderzoek, veroorzaakt door incidentele ziekte van de docent. Het gaat hier dus om incidentele uitval en niet om structurele uitval als gevolg van bijvoorbeeld het docententekort.
Docenten meer en langer ziek
De VO raad heeft ook onderzoek gedaan naar ziekteverzuim. Het is niet verrassend dat de sector flink onder druk staat. Bij onderwijzend personeel (OP’ers) is de gemiddelde uitval in 2022 6.6% (dit was 6.1% in 2021 en 5,6% in NL gemiddeld). Ook is men langer ziek. Gemiddeld is men 12 dagen ziek (ten opzichte van 8 dagen in 2021).
Een leerling die 3 uur Nederlands per week heeft, mist bij ziekte van een docent dus zo’n 6 lesuren Nederlands. Dit komt neer op 5% minder lestijd voor 1 vak.
De effecten van 100 miljoen uur lesuitval
Een uitvaluur heeft op verschillende vlakken impact; op de leerling, ouders en op de school:
- Als school heb je een achterstand op de te behalen leerdoelen. Dit zorgt op de lange termijn voor een toenemende afstroom en lagere eindexamenresultaten.
- Het opvullen van gaten met collega vakdocenten leidt tot nog meer werkdruk.
- Mogelijke problemen met de inspectie over het niet halen van de onderwijstijd.
- Groeiende ontevredenheid bij ouders over de hoeveelheid lesuitval bij hun kind.
- Leerlingen die tijdens lesuren door en buiten de school lopen geeft onrust in de school en bij de ouders.
De huidige invulling van al die uitvaluren
Lesuitval is dus vaak een kortdurend, plotseling probleem, waarvoor je als schoolleider niet een snelle een oplossing hebt. 67% van de uitvaluren wordt ingevuld als vrij uur. Toch wil je voor deze kortlopende incidentele uitval het liefst wel een structurele oplossing hebben. Want ook ouders maken zich zorgen.
Bijna 50% van de ouders maakt zich zorgen over oplopende achterstanden bij hun kind. 20% van de ouders vindt dat de school structureel meer moet doen om lesuitval te voorkomen en uiten hun bezorgdheid op school.
4 vliegen in 1 klap: een nieuwe aanpak voor lesuitval
Om leerlingen nieuwe stof aan te leren, staat er een vakdocent voor de klas. Als een reguliere les uitvalt, kan een uitvaluur goed worden ingezet om met de aangeleerde stof te oefenen. Hiervoor is niet per definitie een vakdocent nodig om in te ondersteunen.
Leerlingen tijdens een uitvaluur laten oefenen met de stof is second best na een reguliere les. De leerling gaat tenminste al wel aan de slag met de stof. Hiermee slaat de schoolleider 4 vliegen in 1 klap:
- Leerlingen zitten wél in de schoolbanken en oefenen met StudyGo. Vragen over de stof stellen ze aan online tutoren en nieuwe uitleg krijgen ze via een van de meer dan 7000 uitlegvideo’s.
- De achterstand op nieuwe lesstof blijft, maar het kennisniveau op reeds behandelde stof wordt versterkt. Dit leidt zowel op korte als op lange termijn tot betere resultaten.
- De onderwijstijd wordt gehaald. Zie hiervoor ook de voorwaarden van de inspectie. Ook het beoordelingskader onderwijstijd van de inspectie geeft handvatten voor zelfstandig werken.
- Deze oefenlessen hoeven niet per se door een vakdocent gegeven te worden. Het punt is dat niet de bevoegdheid, maar de bekwaamheid leidend is volgens de wet. Zo kun je ook Onderwijs Ondersteunend Personeel (OOP’er) voor de groep zetten en ontlast je je docententeam.
Met StudyGo helpen we scholen met het invullen van incidentele lesuitval
StudyGo is hét oefenplatform in het VO. We worden steeds vaker ook door scholen ingezet. Meer dan 500,000 leerlingen gebruiken ons om te oefenen. De leerling is er dus al en kent ons goed. Het is dan nog maar een kleine stap om ons ook op school in te zetten. Door de uitval uren in te vullen als zelfstandige werktijd, begeleid en met gebruik van StudyGo, opereer je keurig binnen de kaders van de Inspectie.
Wil je weten hoe je dit snel opzet? Neem dan contact met ons op. Laten we samen aan de slag gaan om 100 miljoen uitvaluren terug te brengen.
Op de hoogte blijven?
schrijf je in voor onze nieuwsbrief
Waarom formatief evalueren?
Jullie willen dat leerlingen de stof niet alleen kennen tijdens een toets – het moet echt beklijven. Een periodieke toets eruit gooien is niet voldoende. Je wil tussentijds op de hoogte blijven van de voortgang van de leerling zodat je gericht op de achterblijvende kennis kan acteren. Het gaat dus niet zozeer om de toets, het gaat erom dat je de leerling zo goed mogelijk kan faciliteren in het eigen leerproces.
Formatief evalueren is een doelgericht, voortdurend en cyclisch proces. Het zet de docent in zijn kracht en zou ruimte moeten geven om weer echt met onderwijs bezig te zijn (een reden waarom zoveel docenten afhaken).
Formatief evalueren in de praktijk soms een uitdaging
Maar dan sta je voor de klas. Er is geen leerling die netjes door de hoepel gaat. Voorlopers, achterblijvers en iedereen moet iets anders. Hoe organiseer je formatief evalueren in de praktijk? Wanneer evalueer je dan en hoe? En als je al weet waar iemand staat – wie heeft er dan praktisch aanvullend ondersteunend materiaal? Het lijkt daarnaast nog een ijzeren discipline en goed klassenmanagement te vragen – waar haal je de tijd vandaan? Er zijn 2 belangrijke vragen die je moet beantwoorden:
Vraag 1: Hoe krijg je een beeld bij het niveau van de individuele leerling?
“Robuust onderzoek uit effectiviteitsstudies, de cognitieve psychologie en de geheugenpsychologie biedt veel didactische houvast (Dirkx et al., 2018; Surma et al., 2019). “Formatief evalueren kan niet zonder de inzet van effectieve didactiek.” (Sluijsmans, 2020)
De volgende didactische principes (Sluijsmans 2020) zijn belangrijk om Formatief Evalueren effectief te laten zijn voor leren.
- Activeren van voorkennis.
- Succescriteria opstellen en bespreken met leerlingen.
- Uitgewerkte voorbeelden.
- Het stellen van vragen.
- Het geven van doelgerichte feedback.
- Alle-leerlingen-geven-antwoord-aanpakken.
Vraag 2: Waar haal ik alle middelen vandaan?
Het goed implementeren van Formatief Evalueren vraagt om een grote set aan extra leer -en toetsmiddelen. Juist frequent ‘toetsen’, zogenaamde entry en exit tickets, zorgen voor een helder beeld van de kennis van de leerling. Dat geeft dan de handvatten om extra ondersteuning te bieden.
Welke ondersteuning is er dan nodig en waar haal je dit?
- Grote groep is achter – je herhaalt de stof klassikaal
- Kleine groep of individu is achter – je legt voor een deel van de groep alles nog eens uit én je zet de andere groep aan het werk.
- Je geeft ze extra oefenmateriaal mee dat je (online hebt gevonden of zelf hebt gemaakt) in de les laat maken.
Uitleggen in de klas is het vak van de docent. Buiten de klas kan de leerling niet terecht. Het zelf maken van oefenmateriaal kost veel tijd en het is nog altijd moeilijk te zien of de leerling het begrepen heeft. De juiste interventies met het juiste materiaal zijn een randvoorwaarde voor succes.
8 Uitdagingen uit de praktijk van Formatief Evalueren
- Waar haal ik die voorkennis vandaan – dat staat nou net niet in de methode.
- Hoe zorg ik ervoor dat ik weet hoe iedereen op hetzelfde niveau voorkennis zit?
- Hoe zorg ik ervoor dat de mindere goden eenvoudig op voorkennis een been bijtrekken?
- Hoe kan ik op een leuke, interactieve manier de discussie aangaan over de doelen?
- Ik wil graag entry en exit tickets uitvragen (met hand opsteken wasbordjes en andere methoden). Hoe weet ik nou exact waar iedereen individueel zit en vooral wie wat nog niet begrepen heeft?
- En zelfs áls ik dat al weet, waar haal ik de content vandaan om leerlingen gericht verder te ondersteunen?
- Als dit niet op de plank ligt, kunnen we dan als sectie wat maken, zodat we het werk kunnen verdelen?
- Hoe organiseer ik mijn lessen nu? Ik moet weer opnieuw beginnen!!!
Conclusie
Uit deze veelgehoorde feedback is op te maken dat de overstap nog niet zo eenvoudig is. Het is zaak dat de school bij het adopteren van formatief evalueren dit soort praktische vragen adresseert. Dit niet tijdig en goed organiseren zorgt ervoor dat het succes van Formatief Evalueren direct in het water valt. Het effect is dat:
- De leerling niet beter leert,
- De docent gefrustreerd raakt en afhaakt of erger opbrandt,
- De schoolleider ziet een onderwijsvernieuwend project sneuvelen, met als gevolg weerstand bij nieuwe projecten gericht op een betere kwaliteit.
Zo ga je in plaats van stappen vooruit, juist stappen achteruit.
StudyGo heeft op deze 8 uitdagingen met Formatief Evalueren 8 praktische oplossingen. Deze oplossingen verbeteren de leerresultaten, brengen rust bij de docenten en het maakt die zo nodige onderwijsvernieuwing mogelijk.
Ongelijke kansen en resultaten op school
Kansengelijkheid in het onderwijs is een complex probleem dat we niet van de ene op de andere dag kunnen oplossen. De Alliantie Gelijke Kansen helpt overzicht te brengen in oorzaak, gevolg en acties. Het vereist een lange termijn commitment en goede samenwerking tussen onderwijsinstellingen, beleidsmakers én de omgeving. Door samen naar een inclusief onderwijssysteem te streven, met gelijke kansen voor alle leerlingen kunnen we een steentje bijdragen aan een meer gelijke samenleving. Kansengelijkheid bevorderen is een taak voor elke school.
Hoe wordt StudyGo op jouw school gebruikt?
StudyGo, voorheen bekend als WRTS, maakt schoolwerk én het werken op school makkelijker. Met StudyGo op school creëer je voor je docenten meer ruimte om te differentiëren, geef je alle leerlingen gelijke kansen om het beste uit zichzelf te halen en positioneer je je school nog beter in de regio. All 600.000 leerlingen en 20.000 docenten gebruiken ons. Wil je weten hoeveel leerlingen op jouw school gebruik maken neem dan contact met ons op.
Help kansengelijkheid te bevorderen
Schaduwonderwijs is duur en helpt maar een kleine groep leerlingen. Het is hoog tijd om hier als school de regie terug te pakken en iedereen dezelfde kans te bieden. Met StudyGo kunnen leerlingen thuis en op school altijd direct extra hulp krijgen, dankzij de samenvattingen, oefenmateriaal, uitlegvideo’s, toetsen, chat-functionaliteit en gerichte bijles-klassen. Je creëert hiermee een gelijkwaardiger speelveld waarbij elke leerling, ongeacht achtergrond, toegang heeft tot extra ondersteuning.
Meer tijd en aandacht in de klas
Door actief StudyGo in de klas te gebruiken krijgen docenten meer zicht op het niveau van de individuele leerling. Het online platform geeft namelijk eenvoudig inzicht of een leerling de aangeleerde stof heeft begrepen. Hierna kan de docent de leerling eenvoudig aanvullende content delen, waarmee de leerling zelf aan de slag kan. Aansluitend kan de docent zien of de extra leerstof is gebruikt én of de leerling het nu beter begrijpt. Deze makkelijke route bespaart tijd en geeft docenten ruimte om leerlingen extra aandacht te geven, zonder dat dit ten koste gaat van de gehele klas.
Met StudyGo op jullie school geef je dus elke leerling de kans die het verdient. Wil je weten hoe wij jouw school concreet kunnen helpen? Neem dan contact met ons op.
Italiano 
Nederlands 
English (UK) 
Español 
Português do Brasil 
Deutsch 
Français 
Polski